LIEFDE VAN ANDERKANT DIE GRAF

LIEFDE VAN ANDERKANT DIE GRAF


Wat my nog altyd interriseer- is dat wanneer ‘n mens met ander mense gesels oor die bonatuurlike…die onverklaarbare – hulle geredelik sal saamstem met gebeure- so asof hulle dan ook iemand ken wat ‘n soortgelyke belewenis ervaar het met ‘n wese uit die ander wereld…soms self een ontmoet het. Snaaks genoeg, wanneer daar oor spoke gepraat word, vind ‘n mens dat die meeste spookstories sy ontstaan het in die vervloee tye…tussen ou kastele, afgelee plase, ruines- enige plek wat lank verlate is-so asof spoke saam met die vorige eeue uitgesterf het- of dat spoke nie toegang tot die twintigste eeu het nie- en dat spoke net op afgelee plekke hul verskynings maak of gemaak het.

Die verhaal wat dan hierop volg, is dan ook ‘n anti-klimaks by die norm- deurdat “n paar spookstories ( behalwe my eie ervaring in Suid Wes Afrika)-deur daardie gaping gesluip het in ons verligte eeu in. Om die juiste rede het ek dit goed gevind om die verhaal met my lesers te deel. Die verhaal is aan my oorvertel deur ‘n lang vergete kennis van my- ene Paul Fensham- ‘n ou maat vanaf skooldae. Ek het Paul nie geken as iemand wat juis kluitjies kon bak nie..en het na sy verhaal met gemengde gevoelens geluister. Paul was in alle opsigte ‘n eerlike kereltjie- maar sy storie was in ander opsigte ‘n bietjie verregaande…nou hoe moes ek die twee helftes bymekaar plaas om ‘n geheel te kry? Om juis die rede heg ek ‘n sekere persentasie ernstigheid aan sy verhaal. Ek probeer ook maar sy eie terminilogie en spreekwyse gebruik soos hy dit gestel het- op sy eie manier. Hier volg dan sy verhaal soos aan my vertel:

“ Spoke? Ou Andries…ek bly in die toekoms weg van daai goed af! Laat ek jou vertel hoekom: Lank gelede het ek het op Krugersdorp by my pa-hulle kom bly na ek matriek geskryf het in 1980. Ek het soos ander jong laaities- ook maar ingesak by my pa se besigheid. Ons het elektroniese alarms ingestalleer by besighede en privaat huise. Omdat ‘n alarm sisteem by ‘n fabriek redelik lank kon vat om in te stalleer, het dit ons partykeer gevat om ‘n dag of wat oor te slaap as die dorp of klient ver was van ons hoof kantoor af.

So was dit dan ook dat ek een Vrydag middag laat ‘n werkskaart by Lindie-ons sekretaresse - ontvang het om ‘n installasie te gaan doen op Sishen…ver in die Noord-Kaap. Dit wqs ‘n baie lang ent vanaf Krugersdorp oor Potchefstroom, Sweitzer-Reinecke, Vryburg, Mafeking en deur die woestyn tot verby Kuruman en dan doodstop by Upington- dan tot by Sishen by die myn. Ek sou ‘n paar dae nodig gehad het om die installasie te doen- aangesien dit by ‘n myn benodig was. Om die rede het ek toe besluit om die Saterdag oggend vroeg..se so drie uur- te vertrek en die meeste van die afstand in die vroee oggend af te le.Ek ken ook darem die son as hy dooierus op jou aanle op die pad…hy brand jou gaar. Mense daar rond se mos die regering en die duiwel het kaart gespeel met die Noord-Kaap as prys- en toe verloor die duiwel met opset. Ek het met ‘n Datsun 1400 bakkie gery- lekker lig op petrol-en het die aand sorgvuldig al die components, drade ensovoorts gepak. My reistas het ek gepak met vyf stelle klere en die benodigde was items- en hom somaar agter by die gereedskap ingeboender.

Die volgende oggend vroeg is ek toe vort- en het goed gery- so honderd en dertig kilometer per uur- behalwe daar as jy by Schweizer Reinecke verbygaan. Van daar af is die pad sleg. Die son is hier by elf uur so warm, dit smelt die teer- selfs ‘n paar pofadders sit in die pad vas. Slaggate is orals en jy moet mooi ry. Nou ja- ek wou nie he die bakkie moes iets oorkom nie…veral nie in daardie geweste nie. Teen drie uur se kant het ek by Vryburg gestop vir petrol en koeldrank- ek het sommer by so klein restaurantjie gaan iets eet. Na ek bietjie gerus het, het ek die pad gevat suidwaarts .Man, ek het skaars twee uur of wat gery, amper daar ‘n ent van Kuruman af -toe my bakkie se ”heat guage” begin styg. Ek moes toe maar stop, en na ek die” bonnet “oopgemaak het, sou ek sien die waterpyp het gebars.Nou ja ouboet…daar sit ek…dit was laat, maar in die Kaap sak die son mos eers hier by half nege..so, ek het nog so drie ure oor gehad om hulp te kry. Ek kon nie daar sit nie…Andries…daai wereld is droog..en lelik…dis net sulke wit klippe en sand sover jy sien man…daar’s niks…die niks groei net so hoog-( en hy beduie so meter van die grond af).. Ek dink hulle plant net” macaroni” daar- en al wat opkom…is die bleddie gaatjies! Ek het my bakkie gesluit en begin stap in ‘n suidelke rigting, waarnatoe het ek nie geweet nie. Daar kom ook geen karre verby nie..so bleddie skaars soos ‘n maagd in ‘n kraamsaal.

Ek het vervlaks lank gestap…hel…die son het al gesak- toe ek ‘n wit plaashuis doerrr in die verte op die kaal vlaktes gewaar. Ek was poot-uit, warm en dors- en het toe draad gespring en soontoe gestap. Heelwat later het ek pootseer by die huis aangekom. My moed het in my skoene gesak…die plek was doodstil. Ek’t hier geklop, daar geklop, geskreeu- en van pure moegheid my dinges daar teen ‘n boom gaan plak. Nou -daar sit ek toe en worry ek dat iemand my bakkie- of die goed binne-in gaan steel. Ek wou net weer opstaan om te loop terug kar toe- toe kom daar so ‘n “beaut “ van ‘n girl om die huis se hoek. Ouboet..sy was gebou..my hormone het somaar daar-en-dan op hulle hande beginne rondloop. Sy’t so tipe van ‘n “country” rok aangehad…jy weet..amper soos my ouma gedra het- daai met die borslap en frillietjies affere. Sy groet my en vra wat ek daar doen. Ek verduidelik haar toe van my bakkie- en vra of hulle dalk”masking tape,” of water..of miskien ‘n telefoon het. Nee se sy…maar sy kan my water gee…dan kan ek ten minste die bakkie tot daar bring om dit veilig te stoor…ek kan oorslaap as ek wil en die volgende dag kan ons ‘n plan maak met die pyp.

Wel broer...vir daai girl se ek nie nee nie…en het dadelik ‘n bottel of iets gesoek. Die girl was” gift” man…sy het my gesmaak..en nie te lank nie…of daai”feeling” was daar- jy weet mos as die “chemisrtry” beginne “adapt.” . Saam-saam het ons afgesit na die bakkie toe. Ons het lekker” gechat”-ek en sy. Mens sou se ons ken mekaar al vir jare..jy weet…ons het gou ge-“click”. Daar gekom, het ek nuwe water in die radiator gegooi- en stadig het ons toe teruggery plaas toe. Ek het onder ‘n droe wilgerboom gestop en my klere en wasgoed uitgehaal. Haar naam was Sonja Erlank. Sy en haar broer- Chris-wat op die stadium in Lydenburg was om glo volstruise te koop- bly alleen op die plaas. Sy het gese hy sal eers die volgende Woensdag daar wees- en sy is wragtag stoksiel alleen op die vlaktes wat hulle ‘n plaas noem..verbeel jou! Kyk broer..’n beter kans as die sal jy nie weer kry nie…”opportunity” het daai dag heavy ge-“knock”..en ek sallie die deur toehou nie.

Die aand het ons so bietjie ge-eet- was nie eintlik honger nie…net dors. Ek het ‘n paar “Castles” uit die bakkie gaan haal- en ek en sy het begin gooi. Ons het op so ou bank gele..sy half bo-op my en boeta…ek het dinge gevoel kom daai aand. Hel maat..hier naby middernag toe is die seun darem mooi gespyker…en witwarm om die lendene. Die girl was ook nie skaam nie..en sy het my witwarm gevry….bro…kon daai girl soen…’n mens sou”sceme” sy’t in jare nie ‘n oordentlike vry gehad nie…sy was honger man…honger se ek jou…seker die lank alleen op die plaas bly..daar’s mos nie ander ouens nie. Ek kon nie die kans laat verbygaan nie…en sommer..nou-nou se tyd toe waai die klere…broer..daai kind het ‘n lyf gehad…sy kon ‘n lat hel gee…jy weet…’n lang nag kort maak..en nou ja…onnodig om te se…dinge het gebeur tot vroeg die volgende oggend. Die son het al laankal opgekom toe slaap ek nog. Sy het my so tien uur kom wakker maak met koffie- so sagte stemmetjie gehad-en na ek aangetrek het- moes ek ry…die pyp wag nog. Ek het orals gesoek- en later ‘n stuk “tjoop” gekry wat ek met binddraad om die bars gedraai het. Met ‘n ekstra kan water het ons totsiens gese…ek’t haar belowe dat met my terugkom slag- ek weer gaan kom inloer. Ek konnie die girl los nie…my hart het “tumbles”gemaak…hel broer daai sagte lyf…daai stem…sulke groot blou oe wat tot in jou siel kyk..sy was troumateriaal…sy kon enige tyd my kinders dra!.

Nou ja- ek moes toer..en na nog ‘n lang” sqeeze” – sy het genuine aan my geklou chom- en ‘n soen of wat is ek daar weg na die naaste petrolpomp of garage om ‘n nuwe pyp te kry. Gelukkig het die bakkie gehou tot by so klein” sparepart” plekkie met een pomp langs die pad. Vandaar is ek toe regdeur Sishen toe. Op Sishen het ek tot die volgende Donderdag gewerk- en kon nie gou genoeg terug kom na die “chick “ toe nie. By so half drie was ek klaar en het” sjarpies” in die pad gespring. Ek is die aand laat nog langs die pad gewees- en het sommer in die bakkie “gesnooze”. Die Vrydag het ek like hel gery om so vroeg moontlik by die girl te wees. Man, dit was so more or less twee uur toe ek voor die plaashuis stop…jy sien net stof waai soos die bakkie briek. Ek het my bene gerek want my bas was seer gesit- toe daar ‘n ou oom uit die huis kom- totally grys se ek jou…hy “shuffle” so. Ek skat die toppie so tagtig.

Baie decent groet ek toe die omie en stel myself voor. Hy was nou nie eintlik praterig nie..en se hy is Christoffel Erlank. Broer..kyk…die ou toppie mag lelik gewees het- maar sy kleindogter was uit hierdie wereld uit. Die oubaas het my nader gewink en vra my of ek koffie soek. In die kombuis vra hy my wat ek daar kom doen…of ek die plaas wil koop of wat. Ek se vir die oubaas dat ek kom vir Sonja kuier…of sy miskien daar is. Broer…het jy al ‘n funny kyk in iemand se oe gesien? Daai oom het my uitgekyk asof ek van ‘n ander “planet” af kom…sy bek hang eintlik so oop soos hy my aangaap-jy kon sien die oubaas het sy nut vir my behoorlik gepluk. Sonja wie wou die oudste weet. Ek se hom toe dat ek Vrydag hier was en Sonja het my slaapplek gegee. Ek vertel hom van my gebarste pyp. Die oubaas kyk my toe sleg uit asof ek mal is. Hoe lyk die Sonja- wou hy weet. Ek verduidelik hom…mooi gebou…lang blonde hare…so agttien…vyf voet sewe maybe…blou oe- sy’t so blouerige rok met ‘n wit borslap aangehad. Nou was dit my turn om die outop weer aan te gaap of hy mal is! Jeez…ken hy dan nie sy eie kleinkinders nie…ek meen..hy was seker nie so lank weg dat hy vergeet het hoe sy lyk nie? Net oor die res van die Vrydag aand se sports shuddup ek toe oor- hy hoef daarvan nie te weet nie. Die oubaas het lank my gesit en uitkyk sonder ‘n woord- en toe vir my gese ek moet regtig ernstig wees…ek joke nie. Ek se hom toe dat ek hulle van geen kant af ken nie…wat sal ek- wat in Krugersdorp bly- nou hier kom soek…en nog sy kleindogter se naam ken ook? Hy’t my weer lank aangekyk…ek was bleddie ongemaklik- en toe het hy stadig opgestaan en in ‘n kamer in geloop. Ek was genuine gerattle! Hier ontmoet ek my trouvrou in wie weet waar se vlaktes…en nou lyk dit my hulle is daai spoeg en plak “tipe” family…almal so mal soos hase!

Na ‘n ruk het hy uitgekom met ‘n wit en swart foto in so ‘n houtraam- jy weet mos daai tipe wat hulle in die ou dae geverf het wat so real lyk. “ Is dit sy die..?”het hy my gevra. Ek het die foto bekyk…en yes man…dis sy..daai oe sal ek nie vergeet nie!! Ja oom…dis sy…is sy hier…ek’t haar gese ek sal weer hier kom draai …mag ek haar sien as oom nie omgee nie- ek sal regtig nie lank bly nie- het ek hom gese. Die oubaas het my weer lank funny uitgekyk…toe gaan staan hy by die venster en staar oor die vlaktes vir about tien minute. Suddenly toe draai die ouman om en vra my om saam met hom te loop. Ons is toe by die agterdeur uit, verby volstruiskampe- hey…doer agter deur ‘n bleddie truksvyboord tussen die klippe deur tot aaagter in die hoek van die plaas. Hoekom ons nie kon ry nie- weet ek nie. Heel agter, tussen sulke lang gras- stop ons toe by ‘n ouerige kerkhof in met drie grafte…sulke klippe opmekaar gestapel. Ek smaak mos nie sulke plekke nie- my hare staan ook toe sommer net daar so regop hier in my nek. Die oubaas praat niks…hy wys my na die graf heel regs en se ek moet loop kyk. Ouboet…ek het die chills langs my rug afgevoel…ek laaik mos nie sulke plekke nie.

Toe ek by die ou grafsteen staan, moes ek eers die gras voor die naam wegvat voor ek kon check wie daar le, maar ouboet, wat ek daar gesien het, het my my broek net daar laat nat dinges..ek sweer..my blaas het net laat waai! Weet jy wat was daar geskrywe? Jy sal my nie glo nie! In groot wit gebleikte letters geverf staan daar: “SONJA MAGDALENA ERLANK. GELIEFDE DOGTER EN SUSTER. GEBORE 14 DESEMBER 1937. OORLEDE 11 MAART 1954. RUS IN VREDE TOT ONS WEER ONTMOET.”

Ek sal dit nooit vergeet nie pel…ek dog eers die outop vang my vir ‘n siek joke…maar hy was ernstig..daai fright sal ek onthou..tot die dag dat ek doodgaan.Ek het net daar op my jack gaan sit van skok- hey …dit was weird. Terwyl ek daar sit, het die toppie langs my kom staan…hy het gehuil- die oubaas..ek het nog nooit ‘n ouman so heavy sien crack nie man..spooky se ek jou. Hy vertel my toe hy is Chris Erlank…en Sonja was sy suster. Hulle het hier lankal se tyd gebly alleen na sy ma en pa dood is in ‘n skietery in Johannesburg toe iemand ‘n bank beroof het of iets. Hy het die plaas aan die gang gehou en vir haar gesorg…skool betaal en daai dinge. Sy was in standerd nege…en hy was baie lief vir haar. Sy sussie het met ‘n laaitie uitgegaan wat blykbaar nes ek gelyk het- to a T- en hulle sou getrou het sodra sy klaar was met skool.



Eendag het sy net begin heavy koors optel nadat ‘n spinnekop haar gebyt het oppad van die skool af…en daar was nie ‘n dokter naby nie. Na ‘n week se siekte het sy skielik een aand uitge- “clutch”…niere het blykbaar ge-“collapse”. Die oubaas kon dit nie handle nie en hy het haar daar langs sy ma en pa begrawe .Hy bly al vir 31 jaar alleen op die plaas. Hy hou haar foto by sy ouers s’n in sy kamer…se dat hy verlang genuine baie na sy sussie. Ek vra hom toe waar hy die Vrydag was- toe vertel hy my hy was Lichtenburg toe om volstruise te gaan koop- het eers die Woensdag teruggekom. Ek se hom toe ek weet…sy het my gese. Die outop het weer gecrack. Sy’t seker gedink jy is Carel..haar vorige boyfriend…dit is as jy nie probeer om my vir die gek te hou nie- mense in die omtrek het al gese hulle kon sweer hulle het haar al gesien rond dwaal by die grafte- somtyds tussen die volstruis kampe…maar hyself het haar nog nie gesien nie- het die oubaas my vertel. Ek vra hom toe hoe ek geweet het hoe sy lyk…en daai rok…hoe weet ek hoe lyk die ding? Hy gee my toe nog ‘n shocker- en se dit was presies die rok wat hy special vir haar gaan koop het om haar in te begrawe…sy’t dit nou nog aan in die graf! Ek was chilled man…iced se ek jou! Chom…ek het maar besluit om die res wat gebeur het nie vir hom te vertel nie…die outoppie sal of my gewetter het…of rerig gedink het ek was mal. Hy wou weet hoe ek geweet het hoe sy suster gelyk het.en of sy iets gese het..chom…hoe vertel ek hom wat regtig gebeur het…dat ek sy spooksussie witwarm gevry en jy weet gewat het..hy sou my ge-@#$%&.het!. Dit was ‘n nightmare man! Ek het hom net daar sonder ‘n antwoord gelos by die graveyard en getoer bakkie toe.Van daar af…ek het nooit weer vir cherries op plase gaan kuier nie…dit is hoekom ek nooit sal trou nie…ek is te bang ek vry weer ‘n spook..en aan die anderkant van die coin…ek dink ek verlang genuine te veel na die spookgirl…sallie weer so een ontmoet nie!”

Hiermee het Paul sy verhaal met rooierige oe afgesluit- en my gelaat om die gebeurtenis te oordink. Nou vra ek- is dit moontlik dat iemand wat gesterf het- fisies met iemand in die lewende wereld kan kontak maak, fisies aanraak en so aan? Het Sonja Paul verwar met haar eerstydse liefde? Weereens…is dit fabel- of fiksie? Paul en Sonja alleen sal dit weet- en nie een van die twee sal kan antwoord nie..want soos ek verneem het- is Paul in ‘n motor ongeluk oorlede in 1989 tussen Krugesdorp en Westonaria op die snelweg..blykbaar laatnag ‘n dronk voetganger getref. ‘n Mens sou wonder…sien hy en Sonja mekaar nou aan die anderkant…en wat van die vroeere seun wat sy mee sou trou? Wie weet...miskien het die ander kant ook sy liefdes driehoeke!